1. Định nghĩa
Trĩ là tình trạng sưng phồng của các tĩnh mạch ở khu vực hậu môn và trực tràng, gây ra đau đớn và khó chịu. Trĩ có thể được chia thành hai loại chính là trĩ nội và trĩ ngoại, mỗi loại có đặc điểm và phương pháp điều trị khác nhau.
-
Trĩ Nội: Là tình trạng sưng phồng của các tĩnh mạch nằm phía trên đường lược trong trực tràng. Các búi trĩ nội không thể nhìn thấy từ bên ngoài vì chúng nằm bên trong ống hậu môn.
-
Trĩ Ngoại: Là tình trạng sưng phồng của các tĩnh mạch nằm dưới đường lược, có thể nhìn thấy và sờ thấy từ bên ngoài khu vực hậu môn.
2. Nguyên nhân
-
Trĩ Nội:
- Tăng Áp Lực Tĩnh Mạch: Do táo bón kéo dài, việc phải rặn mạnh khi đi vệ sinh, hoặc tăng áp lực trong bụng do mang thai.
- Di Truyền: Yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ bị trĩ.
- Chế Độ Ăn Uống: Chế độ ăn nghèo chất xơ có thể gây táo bón, dẫn đến trĩ nội.
-
Trĩ Ngoại:
- Táo Bón: Rặn mạnh khi đi vệ sinh hoặc việc đi tiêu không đều.
- Thói Quen Ngồi Lâu: Ngồi lâu trong thời gian dài, đặc biệt là trong khi đi vệ sinh.
- Tăng Áp Lực: Tương tự như trĩ nội, tăng áp lực bụng và hậu môn do béo phì, mang thai, hoặc làm việc nặng.
3. Đối tượng bệnh lý
-
Trĩ Nội:
- Người trưởng thành, đặc biệt là những người có thói quen ăn uống không lành mạnh, ít vận động, hoặc có vấn đề về tiêu hóa.
- Phụ nữ mang thai do áp lực tăng lên ở khu vực hậu môn.
-
Trĩ Ngoại:
- Những người thường xuyên bị táo bón hoặc rặn mạnh.
- Người làm việc ngồi lâu hoặc đứng lâu.
4. Triệu chứng
-
Trĩ Nội:
- Chảy Máu: Chảy máu đỏ tươi khi đi vệ sinh, thường là nhỏ giọt hoặc vết máu trên giấy vệ sinh.
- Ngứa và Kích Ứng: Ngứa ngáy, kích ứng ở khu vực hậu môn.
- Đau: Đau thường nhẹ hoặc không có, trừ khi trĩ nội bị sa ra ngoài.
-
Trĩ Ngoại:
- Đau và Sưng: Đau đớn và sưng quanh hậu môn, đặc biệt là khi ngồi hoặc di chuyển.
- Chảy Máu: Chảy máu có thể xảy ra, thường do vỡ búi trĩ.
- Cục Cứng: Xuất hiện cục cứng hoặc búi trĩ có thể nhìn thấy và sờ thấy từ bên ngoài.
5. Biến chứng
-
Trĩ Nội:
- Sa Trĩ: Búi trĩ nội có thể sa ra ngoài và không tự trở lại, gây đau đớn.
- Tắc Mạch: Tạo thành cục máu đông trong búi trĩ, gây đau dữ dội.
-
Trĩ Ngoại:
- Huyết Khối: Cục máu đông hình thành trong búi trĩ ngoại, gây đau nặng và sưng.
- Nhiễm Trùng: Nhiễm trùng có thể xảy ra nếu không điều trị đúng cách.
6. Chuẩn đoán
-
Khám Lâm Sàng: Bác sĩ có thể thực hiện kiểm tra vật lý và khám bên ngoài khu vực hậu môn để xác định triệu chứng.
-
Khám Nội Soi:
- Nội Soi Đoạn Trực Tràng: Để xem xét trực tràng và phần cuối của đại tràng.
- Nội Soi Đại Tràng: Để kiểm tra toàn bộ đại tràng nếu có triệu chứng nghi ngờ.
7. Điều trị
-
Trĩ Nội:
- Thay Đổi Chế Độ Ăn Uống: Tăng cường chất xơ để giảm táo bón.
- Thuốc: Thuốc bôi hoặc thuốc uống để giảm viêm và đau.
- Thủ Thuật: Các phương pháp như chích xơ, thắt dây cao su hoặc cắt bỏ trĩ nếu cần thiết.
-
Trĩ Ngoại:
- Chăm Sóc Tại Nhà: Ngâm hậu môn trong nước ấm, sử dụng kem bôi giảm đau.
- Thuốc: Thuốc giảm đau và thuốc chống viêm.
- Phẫu Thuật: Cắt bỏ búi trĩ nếu bị đau và sưng nghiêm trọng.
8. Phòng tránh
- Chế Độ Ăn Uống Lành Mạnh: Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, và ngũ cốc để phòng ngừa táo bón.
- Uống Nhiều Nước: Đảm bảo uống đủ nước hàng ngày để giữ cho phân mềm và dễ di chuyển.
- Vận Động Đều Đặn: Tập thể dục thường xuyên để tránh ngồi lâu hoặc đứng lâu.
- Tránh Rặn Mạnh: Hạn chế rặn khi đi vệ sinh và không ngồi lâu trên bồn cầu.
- Giữ Vệ Sinh Hậu Môn: Giữ vệ sinh sạch sẽ khu vực hậu môn để ngăn ngừa kích ứng và nhiễm trùng.
Tóm Tắt
Trĩ là tình trạng sưng phồng của các tĩnh mạch ở khu vực hậu môn và trực tràng, có thể là trĩ nội hoặc trĩ ngoại. Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến táo bón, áp lực tĩnh mạch tăng cao, và thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Điều trị bao gồm thay đổi chế độ ăn uống, sử dụng thuốc, và trong một số trường hợp, cần phẫu thuật. Phòng ngừa bệnh trĩ chủ yếu dựa vào chế độ ăn uống, lối sống và giữ vệ sinh cá nhân.