Các cây cỏ có chất màu được sử dụng để nhuộm thực phẩm không chỉ làm tăng vẻ hấp dẫn của món ăn mà còn có những ứng dụng y học cổ truyền đáng chú ý. Dưới đây là các loại cây cỏ có chất màu cùng với công dụng chữa bệnh của chúng:

1. Lá Diễn (Erycibe obtusifolia)

• Mô tả: Cây lá diễn phổ biến ở miền Bắc Việt Nam, được biết đến với khả năng nhuộm thực phẩm, đặc biệt là xôi nếp.
• Công dụng:
  • Chữa ho và ho ra máu: Ngày dùng 30 - 60g cây tươi hoặc 15 - 30g cây khô, sắc nước uống.
  • Chữa nôn ra máu, vết thương sưng tím bầm: Dùng ngoài, vò nát đắp tại chỗ với liều lượng thích hợp.

2. Lá Dong (Coriandrum sativum)

• Mô tả: Lá dong được dùng phổ biến để gói bánh chưng và tạo màu xanh cho bánh.
• Công dụng:
  • Giải độc và chữa say rượu: Dùng 100 - 200g lá tươi, giã nát, vắt lấy nước uống và bã đắp lên vùng bị ảnh hưởng.
  • Chữa rắn cắn: Sử dụng lá tươi tương tự như trên để giải độc và hỗ trợ điều trị.

3. Gấc (Momordica cochinchinensis)

• Mô tả: Quả gấc có màu đỏ nổi bật, dùng để nhuộm màu cho xôi và các món ăn khác.
• Công dụng:
  • Dầu gấc: Có hàm lượng beta-caroten cao, dùng cho các trường hợp thiếu vitamin A, trẻ chậm lớn, phụ nữ mang thai, khô mắt, quáng gà.
  • Chữa vết thương và bỏng: Dùng ngoài, bôi dầu gấc để thúc đẩy lành vết thương và làm da non nhanh chóng.
  • Hạt gấc: Dùng ngoài để chữa mụn nhọt, sưng vú, tắc tia sữa, trĩ, lòi dom.

4. Điều Nhuộm (Bixa orellana)

• Mô tả: Điều nhuộm cung cấp chất màu đỏ từ quả, thường được sử dụng để nhuộm thực phẩm.
• Công dụng:
  • Chữa cảm, sốt nóng, sốt rét: Dùng lá (20 - 30g), tươi hoặc sao khô, sắc nước uống.
  • Chữa kiết lỵ và táo bón: Cơm quả điều nhuộm có tác dụng tốt trong việc điều trị.

5. Nghệ (Curcuma longa)

• Mô tả: Nghệ có thành phần chính là curcumin, được dùng để nhuộm thực phẩm màu vàng.
• Công dụng:
  • Chữa kinh nguyệt không đều, bế kinh: Dùng 2 - 6g thân rễ nghệ dạng bột hoặc thuốc sắc.
  • Chữa đau bụng, đau liên sườn dưới, khó thở: Sử dụng nghệ theo liều lượng trên.
  • Dùng ngoài: Nghệ tươi giã nhỏ, vắt lấy nước để bôi chữa vết thương lâu lên da, ung nhọt, viêm tấy lở loét ngoài da. Không nên sử dụng cho phụ nữ có thai.

Lưu ý khi sử dụng các cây thuốc có chất màu:

1. Đảm bảo nguồn gốc: Sử dụng các sản phẩm từ các nguồn đáng tin cậy và kiểm soát chất lượng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
2. Kiểm tra phản ứng cá nhân: Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, đặc biệt là dùng ngoài, nên kiểm tra phản ứng dị ứng trên một vùng nhỏ của da.
3. Tư vấn chuyên gia: Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền trước khi bắt đầu điều trị, đặc biệt là khi có tình trạng sức khỏe đặc biệt hoặc đang mang thai.

Các cây thuốc này không chỉ có tác dụng làm đẹp món ăn mà còn đóng vai trò quan trọng trong y học cổ truyền, cung cấp các giải pháp điều trị tự nhiên cho nhiều vấn đề sức khỏe.