Quả sim (Rhodomyrtus tomentosa), còn gọi là sim rừng, là một loại thảo dược quý có nhiều công dụng trong y học cổ truyền. Dưới đây là tổng hợp về tác dụng, cách dùng và các bài thuốc từ quả sim, lá sim và rễ sim.

1. Đặc Điểm Cây Sim

• Vị trí mọc: Quả sim thường gặp ở các vùng đồi trọc, trung du, núi thấp, và đồng bằng ở Việt Nam.
• Bộ phận dùng làm thuốc: Lá, quả, rễ. Thu hái quanh năm: lá vào mùa hè, quả vào mùa thu, và rễ có thể thu hái bất kỳ lúc nào.

2. Tác Dụng Y Học

Theo Đông y, quả sim có vị ngọt, chát, tính bình, và các tác dụng chính bao gồm:

• Hành huyết, chỉ huyết: Cải thiện lưu thông máu, cầm máu.
• Bổ huyết, hoạt lạc: Bồi bổ cơ thể, làm giảm suy nhược.
• Chống viêm, chống oxy hóa: Nhờ chứa anthocyanin, có tác dụng chống ung thư và lão hóa.

3. Cách Sử Dụng

Thuốc từ Quả Sim

1. Bổ Huyết và Bồi Dưỡng Cơ Thể

   • Công thức: Quả sim khô 12g, đậu đen (sao) 16g, sâm đại hành (sao thơm) 12g, lá dâu non (sao sơ) 12g.
   • Cách làm: Nấu với 500ml nước, sắc còn 200ml, chia làm 2 lần uống trước bữa ăn.

2. Thiếu Máu ở Thai Phụ và Người Suy Nhược

   • Công thức: Quả sim khô 15 - 20g.
   • Cách làm: Rửa sạch, nấu với 500ml nước, sắc còn 200ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

3. Băng Huyết và Thổ Huyết

   • Công thức: Quả sim khô sao đen tồn tính, nghiền thành bột mịn.
   • Cách làm: Mỗi lần uống 12 - 15g với nước đun sôi để nguội. Có thể dùng để bôi chữa vết thương ngoài da.

4. Lòi Dom (Trực Tràng Lòi Ra Ngoài Hậu Môn)

   • Công thức: Quả sim tươi 30 - 60g (khô 10 - 20g).
   • Cách làm: Nấu với bao tử heo, dùng ăn trong bữa cơm.

5. Kiết Lỵ và Đau Bụng

   • Công thức: Quả sim tươi 30 - 50g (khô 12 - 20g).
   • Cách làm: Rửa sạch, sắc với nước uống, hòa thêm chút mật ong.

Thuốc từ Lá Sim

1. Chữa Đau Đầu và Viêm Gan

   • Công thức: Lá sim khô 12 - 16g (25 - 30g tươi).
   • Cách làm: Sắc uống. Lá sim cũng được dùng để chế thành cao bôi chữa bỏng, làm vết thương sạch và mau lành.

2. Cao Lá Sim

   • Công thức: Lá sim 1kg.
   • Cách làm: Rửa sạch, băm nhỏ, nấu với 20 lít nước, nấu nhiều lần rồi cô thành 250g cao. Bôi vào chỗ bỏng nhiều lần trong khoảng 10 - 12 ngày.

Thuốc từ Nụ Sim

1. Chữa Tiêu Chảy và Kiết Lỵ

   • Công thức: Nụ sim 8 - 10g.
   • Cách làm: Sắc uống hoặc dùng nước cô đặc để rửa vết thương, vết loét.

2. Chữa Tiêu Chảy Do Lạnh

   • Công thức: Nụ sim 8 - 10g, gừng tươi 8 - 10g, củ riềng 10 - 12g, củ sả 10 - 12g.
   • Cách làm: Sao chín, nấu với 500ml nước, sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.

3. Chữa Tiêu Chảy Do Nhiệt

   • Công thức: Nụ sim 8 - 10g, búp chè 12 - 16g.
   • Cách làm: Sắc với 500ml nước, sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.

Thuốc từ Rễ Sim

1. Chữa Viêm Gan Truyền Nhiễm Cấp Tính

   • Công thức: Rễ sim khô 30g.
   • Cách làm: Nấu với 500ml nước, sắc còn 200ml, chia 2 lần uống sau bữa ăn. Nếu vàng da nặng, thêm các dược liệu khác như cốt khí củ, nhân trần.

2. Chữa Phong Thấp và Đau Lưng

   • Công thức: Rễ sim khô 60g, sắc với nước, hòa với ít rượu để uống.
   • Công thức khác: Rễ sim 30g, rễ cỏ xước 10g, lá lốt 10g, thổ phục linh 12g, ngũ gia bì 12g, rễ tranh 10g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 200ml, chia 2 lần uống trước bữa ăn.

4. Chế Biến Rượu Sim

• Rượu Sim (Mật Sim)

  • Công thức: Quả sim chín, rửa sạch, cắt bỏ phần đầu, ướp với đường. Đặt 1 lớp sim rồi 1 lớp đường lên trên. Đậy nắp kín và đợi đến khi sim lên men thành rượu.

• Rượu Sim Tự Nhiên

  • Công thức: Quả sim chín, rửa sạch, xay nhuyễn và ủ với đường cát trong môi trường hiếm khí từ 40 - 45 ngày. Kết quả là rượu màu hồng, có vị cay chua ngọt như rượu vang nho với nồng độ khoảng 11,5%.

Lưu Ý:

• Táo Bón: Những người bị táo bón do nhiệt nên hạn chế dùng quả sim vì chứa nhiều chất chát.
• Bảo Vệ Cây: Cần bảo vệ cây sim, tránh khai thác rễ quá mức để không làm mất cân bằng hệ sinh thái.

Quả sim là một dược liệu quý với nhiều tác dụng chữa bệnh và bồi bổ cơ thể, tuy nhiên cần sử dụng đúng cách và không lạm dụng để bảo vệ sức khỏe và môi trường.